فرهنگسرای نیاوران تهران مجموعه ای فرهنگی و تاریخی در شمال شرق تهران است که در دهه 1350 توسط کامران دیبا طراحی شده است و از مکان های بسیار جذابی که می توان در زمره جاهای تفریحی تهران و جاهای تاریخ تهران قرار دارد فرهنگسرای نیاوران است.
این فرهنگسرا که در استان تهران در میدان نیاوران( باهنر)، خیابان پاسداران و در مقابل پارک نیاوران واقع شده است اولین و زیباترین فرهنگسرای تهران و ایران را به خود اختصاص داده است و به همین دلیل از جمله جاهای دیدنی تهران به شمار می رود و به پیشنهاد معمار و طراح این مجموعه به جای ساخت دفتر برای مدیریت امور خیریه و انجمن علمی و فرهنگی تاسیس شده است. نام فرهنگسرا که گویای ویژگی این سازه است متعلق به یک مجموعه فرهنگی می باشدکه در باغی زیبا ساخته شده است و علاوه بر اینکه برخی از آثار هنری همچون مجسمه ها و تابلوهای باشکوه را در خود جای داده است محل برگزاری نمایش ها، اجرای کنسرت ها، کارگاه های هنری، شب شعر، نشست های رسانه ای فرهنگ و هنر و تمامی رویدادهای هنری است.
تاریخ ساخت فرهنگسرای نیاوران
باغ زیبای نیاوران پیش از ساخت فرهنگسرای نیاوران مکانی برای نگهداری بیماران مبتلا به سل بود این باغ که خصوصی و خالی از سکنه بود به دلیل ساخت و سازهای زیادی که صورت می گرفت به یک باغ مخروبه تبدیل شد. ولی بنا به تلاش های فراوان مسئولان باغ خریداری شد تا دفتری برای مدیریت 22 مراکز خیریه و انجمن های علمی و فرهنگی باشد. اما در سال 1350 توسط یکی از معماران برجسته کشور به نام کامران دیبا به جای دفتر مدیریت ، یک مجموعه فرهنگی و هنری طراحی شد که پس از اجرا به دفتر مخصوص شهبانو فرح پهلوی زیر نظر مدیریت وزارت فرهنگ و هنر تبدیل شد. این مجموعه پس از جمهوری اسلامی زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت کرد و کمی بعد به دانشکده هنر تغییر کاربری داد اما برای حفظ موقعیت فرهنگسرای نیاوران بار دیگر در سال 1374به کاربری اصلی خود برگشت و فعالیت خود را ادامه داد.
فرهنگسرای نیاوران علاوه بر اینکه یک ابتکار نوین در میان تمامی سازهای ایران بود با وجود آن برای اولین بار کلمه فرهنگسرا در بین واژگان فارسی قرار گرفت . این کلمه که اولین بار توسط اولین مدیر فرهنگسرای نیاوران به کارگرفته شد بهترین انتخاب برای نام این اثر به یاد ماندنی شد.
معماری فرهنگسرای نیاوران
فرهنگسرای نیاوران مساحتی حدود 110 هزار متر مربع را به خود اختصاص داده است و از قسمت های مختلفی تشکیل شده است که می توان به کتابخانه ها، نگارخانه ها، بخش های اداری و سالن آمفی تئاتر اشاره کرد. آنچه به ارزش معماری فرهنگسرای نیاوران اضافه کرده است ایجاد فضاهای مجزا برای هر بخش می باشد که به صورت یک مجموعه زیبا در کنار هم قرار گرفته اند.
برای ساخت فرهنگسرای نیاوران از سبک معماری پست مدرن با ترکیبی از معماری سنتی ایرانی استفاده شده است اگرچه در ظاهر معماری مدرن و زیبا را به نمایش می گذارد ولی با کمی دقت می توان ریشه معماری اصیل ایرانی در مجموعه فرهنگسرای نیاوران مشاهده کرد برای مثال می توان به مرکزیت حیاط و حوض و درختان زیبا ، سردر ها، نورگیرهای منحنی و از همه مهم تر استفاده از پودر سنگ زرد و سفید برای ایجاد نمایی کاهگلی در بدنه ساختمان اشاره کرد که تمام این ها را می توان فقط در هنر معماری ایرانی دید.
از نکات دیگری که برای ساخت این مجموعه زیبا در نظر گرفته شده بود ایجاد فرهنگسرای نیاوران بر روی خرابه های بنای قبلی باغ جهت جلوگیری از قطع درختان و در نظر گرفتن موقعیت کوهستانی نیاوران برای ساخت فرهنگسرای نیاوران از جهت شرق و غرب بود.
بخش های مختلف و امکانات فرهنگسرای نیاوران
سالن خلیج فارس فرهنگسرای نیاوران
این سالن که بخش اصلی مجموعه فرهنگسرای نیاوران است پذیرای 262 نفر از علاقه مندان جهت تماشای تئاتر و مراسماتی از قبیل برگزاری کنسرت ها، همایش ها، سمینارها می باشد. از ویژگی های این بخش وجود امکانات مدرن و کافی و تجهیزات کامل فنی است که آن را به یکی از پر مخاطب ترین سالن ها برای برگزاری مراسمات به خصوص اجرای موسیقی کرده است.
سالن گوشه فرهنگسرای نیاوران
از قسمت های دیگر فرهنگسرای نیاوران سالن گوشه می باشد که حدود 109 صندلی دارد و برای اجرای نمایش و کلاس های آموزشی مورد استفاده قرار می گیرد . سالن گوشه که نسبت به سالن اصلی کوچک تر است کاربری دیگری هم دارد که برای اتصال دو ساختمان در اطرافش به کار گرفته می شود.
کتابخانه فرهنگسرای نیاوران
کتابخانه تنها قسمتی از این مجموعه است که همزمان با شروع فعالیت فرهنگسرای نیاوران مشغول به کار شد. کتابخانه مساحت 250 متر مربع را به خود اختصاص داده است و از سال 1357 با داشتن کتاب های هنر و شرق شناسی یکی از کامل ترین کتابخانه ها در سطح کشور بوده است اما برای تخصصی شدن کتابخانه ، کتاب های آن گلچین شد و فقط منابع هنر ، متون قدیمی، تاریخ و ادبیات، کتاب های هنر فارسی و لاتین ، واژه های هنری ، دایره المعارف، آلبوم نقاشان و هنرمندان برجسته جهان در آن نگهداری شد.
نگارخانه فرهنگسرای نیاوران
نگارخانه که در زمینی به مساحت 600 متر مربع قرار گرفته است بزرگترین و معروف ترین نگارخانه در سطح کشور است. این نگارخانه در 4 طبقه ساخته شده است و شامل دو بخش می شود که با راهرویی چرخشی از هم تفکیک می شوند. وجود این راهرو باعث شده است که هم فاصله اداری کمتر به نظر برسد و هم در نگارخانه شماره دو خدماتی برای هنرمندان قرار گیرد.
بخش اداری فرهنگسرای نیاوران
این قسمت از فرهنگسرا شامل 3 بخش جداگانه می شود که هر کدام از واحدهایی نظیر تجسمی، گرافیک، موسیقی، رایانه، سینما، تئاتر و طرح و برنامه ساخته شده اند.
قنات فرهنگسرای نیاوران
یکی دیگر از جاذبه های طبیعی تهران قنات فرهنگسرای نیاوران است. این قنات که منبع تامین کننده آب های درختان زیبای این مجموعه است با کاشی های فیروزه ای رنگ تزئین شده است و از میان درختان کهن سال و تنومند باغ عبور می کند تا به ساختمان فرهنگسرا برسد.
مجسمه های تناولی فرهنگسرای نیاوران
در ورودی کتابخانه سه مجسمه مرد کتاب خوان با حالت عادی وجود دارد . این مجسمه ها که از هنگام ساخت فرهنگسرای نیاوران در این مجموعه وجود داشتند اولین ایده برای تلفیق معماری و زندگی مردمی بودند و با ساخت این مجسمه ها توسط استاد پرویز تناولی در گسترش فرهنگ کتاب خوانی تاثیر به سزایی گذاشته شد.
جاذبه های گردشگری اطراف فرهنگسرای نیاوران
از مکان های دیدنی اطراف فرهنگسرای نیاوران می توان به امامزاده صالح، موزه نیاوران، پارک جمشیدیه، بازار تجریش و سایر اماکن دیدنی اطراف آن اشاره کرد.
دسترسی به فرهنگسرای نیاوران
اگر قصد بازدید از مجموعه بی نظیر فرهنگسرای نیاوران را دارید می توانید از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنید در صورت تمایل به استفاده از مترو باید از خط یک مترو برای رسیدن به ایستگاه تجریش استفاده کنید سپس به میدان قدس رفته و با تاکسی هایی نیاوران به فرهنگسرا مراجعه کنید همچنین می توانید از اتوبوس های BRT و تاکسی ها برای رسیدن به فرهنگسرا اقدام کنید.
اما برای استفاده از ماشین شخصی باید از خیابان ولی عصر به میدان تجریش سپس به میدان باهنر و فرهنگسرا بروید.
هزینه بلیط و ساعات دسترسی
همچنین می توانید برای اطلاع بیشتر از شرایط ، قیمت، خرید بلیط ، اجراها و رزرو بخش های مختلف فرهنگسرای نیاوران به سایت اینترنتی http://www.fniavaran.ir مراجعه کنید و یا با تلفن 02122287081 تماس حاصل فرمایید.
