این بناهای سه گانه در تاریخ به عنوان یخدان کاربری داشته اند. و یادگاری از دوران قاجار هستند. مردم جنوب شهر سبزوار از این یخدان ها استفاده می کرده اند و یخدو یا یخدونا هم نام داشتند.
هریخدان از بخش های استخر، مخزن گنبد دار(خول) ودیواری بلند ساخته شده اند. دیوارهای بلند یخدان باعث می شون تا در تمام طول روز سایه ایجاد شود و یخ ها آب نشوند. مردم آبی را که در زمستان در استخر یخ می بسته انبار کرده و در فصل گرما از آن استفاده می کردند. یخدان ها به شکل مخروطی ساخته شده و ضخامت دیوار آن در پایین به 5 متر و در بالا کم تر می شود. چال یا گودال یخدان نبز دارای عمقی بین 5تا 10 متر و شعاعی 4تا 6 متر است. دیوار ها و کف آجری هستند.
گرچه یخدان ها مقاومت بسیاری دارند اما قسمتی از هرم آنها ریزش کرده و نیازمند مرمت می باشد.
