گنبد سرخ یکی از 5 گنبد تاریخی شهر مراغه در استان آذربایجان شرقی است. گنبد سرخ برجی آجری است که بر روی یک سکوی سنگی قرار گرفته است. چند پله راه ورودی به این برج آجری زیباست. برج تماما از جنس آجری به رنگ سرخ بوده و از کاشی کاری های فیروزه ای برای آراستن اضلاع آن استفاده شده است. این برج به صورت مکعب مستطیل بوده و بر روی اضلاع آن طاق نماهایی زیبا تعبیه شده است. در محل اتصال اضلاع ستون های مدوری قرار دارد که با آجرکاری زیبایی آراسته شده است. بر روی دیوارهای برج سوراخ هایی تعبیه شده است که احتمالا برای تعیین ساعات روز و همچنین ماه ها به کار می رفته بنابراین این برج قبل از رصدخانه معروف مراغه ساخته شده است.
بر روی برج آجری، گنبدی قرار دارد که پوسته خارجی آن که احتمالا هرمی شکل بوده متاسفانه از بین رفته است اما لایه داخلی گنبد که عرقچین نامیده می شود هنوز پابرجاست. بر بالای درب ورودی کاشی کاری ها و گچ بری های ظریفی به کار رفته است. با ورود به داخل بنا کتیبه ای به زبان عربی بر روی ضلع شرقی به چشم می خورد که نشان می دهد بنا در سال 542 هجری قمری به دستور حاکم آذربایجان، عبدالعزیز بن محمود بن سعد یدیم، ساخته شده است. کتیبه ای دیگر بر روی یکی دیگر از اضلاع قرار گرفته است که نام معمار بنا را نشان می دهد. دو ضلع دیگر نیز با کتیبه هایی از آیات نورانی قرآن آراسته شده است. در داخل بنا گچبری های ظریف و آجرکاری های زیبایی به چشم می خورد و کف آن با سنگ فرش است.
برج از دو قسمت داخلی دخمه یا سرداب و اتاق اصلی تشکیل شده است. این بنا به گفته برخی در واقع یک آرامگاه بوده است و مقبره در دخمه قرار می گرفته و اتاق اصلی نیز نقش یک عبادتگاه کوچک را داشته است و مردم اغلب نذورات خود را در آن پخش می کرده اند. اینکه چه کسی یا کسانی در این سرداب به خاک سپرده شده اند مشخص نیست به همین این بنا بیشتر به عنوان یک برج شناخته می شود. استفاده از کاشی کاری در ترکیب با آجرکاری نشان از تغییری مهم در دوران معماری پس از اسلام در ایران است. این دوران پایان دوره رازی و آغاز معماری آذری نامیده می شود. گنبد سرخ مراغه یکی از باارزش ترین آثار دوران سلجوقی در ایران است.
