کلیسای زور زور که با نام کلیسای مریم مقدس نیز شناخته می شود یکی دیگر از کلیساها و جاذبه های تاریخی شهر ماکو در استان آذربایجان غربی است که در نزدیکی روستای بارون و مجاورت رودخانه زیبای زنگی مار قرار گرفته است. این کلیسا که در 12 کیلومتری کلیسای قره کلیسا قرار گرفته است توسط اسقف اعظم کلیسای تادئوس یا همان قره کلیسا ساخته شده است. اسقف اعظم که زکریا نام داشته است برادر حکم وقت ماکو بوده و از افراد دارای نفوذ در منطقه بوده است. ماجرای ساخت این کلیسا به دورانی باز می گردد که پاپ رهبر کاتولیک های جهان قبول می کند که در صورت پذیرفتن آئین کاتولیت توسط ارامنه و قبول رهبری کلیسای کاتولیک اروپا به ارامنه کمک خواهد کرد.
مقر ارامنه در آن سال ها در جنوب ترکیه قرار داشته و حاکم ارامنه نیز به امید دریافت کمک اروپاییان این شرط را قبول مینماید. اما این شرط مورد مخالفت های شدید مقامات مذهبی ارامنه بخصصو در ارمنستان قرار می گیرد و همگی از پذیرش این دسور سر باز می زنند. در ان زمان یکی از علمای مطرح مسیحی تعدادی از مبلغین کاتولیک را راهی کلیاساهای ارامنه در نقاط مهم می نماید که از این میان می توان به کلیسای قره کلیسا اشاره کرد. اما تمامی مراکز مذهبی نیز از پذیرفتن این تصمییم امتناع می کنند. در بین این کلیساها تنها اسقف اعظم قره کلیسا این مبلغین را می پذیرد و زمینه را برای تبلیغ آن ها مهیا می نماید. نفوذ و قدرت وی نیز در این زمینه بسیار موثر بوده است.
اما این امر سبب برانگیخته شدن اختلافات در بین مراکز مذهبی ارمنستان قره کلیسا می شود. در نتیجه اسقف زکریا برای خاموش کردن آتش اختلافات کلیاسیی در نزدیکی قره کلیسا ساخته و آن را کلیسای مریم مقدس می نماید. این کلیسا به محل استقرار مبلغین و راهبین کاتولیک مبدل می شود. ساخت کلیسای مریم مقدس که بیشتر از جنبه مذهبی به مکانی آموزشی و تبلیغی مبدل شده بود بنابر برخی اسناد تاریخی در سال 1298 میلادی آغاز شده و در نهایت در سال 1314 میلادی پایان یافته است. مبلغین در این کلیسا استقرار یافته و حسن نیت اروپاییان را در کمک به ارامنه نشان می دهند و می توانند پیروانی برای خود بیابند. مدیریت این کلیسای سنگی و چلیپایی ساده به فردی با نام هوانس یرزنقاتسی که هوانس زرو زروتسی نیز نامیده می شده است محول می شود.
وی یکی از دانش آموختگان باهوش آئین مسیحیت و معلم، فیلسوف، نویسنده، مترجم و یکی از مشاهیر علم و ادب آن دوران به حساب می آمد که توانست تاثیر بسزایی در تبلیغ آئین کاتولیک بگذارد و روحانیون کاتولیک بسیار برجسته ای را در این کلیسا تربیت نماید. وی تا سال 1341 میلادی در این کلیسا اقامت داشته و به همین سبب کلیسا با نام کلیسای زور زورتسی یا همان زور زور شهرت می یابد. با مرگ این روحانی مسیحی کلیسا نیز به شدت افول کرده وبه از یک مرکز آموزشی فعال به یک مرکز مذهبی تقلیل می یابد تا اینکه کم کم به کلیسایی متروکه مبدل می شود. این کلیسا در فهعرست میراث جهانی و آثار ملی به ثبت رسیده است.
کلیسای زور زور دارای معماری ساده است. کلیاسیی که از سنگ های تراش خورده و یکدست ساخته شده است. سنگ ها به گونه ای تراش خورده اند که در یکدیگر چفت می شوند. این کلیسا نیز به سبک کلیساهای مسیحیان دارای پلانی چلیپایی است. کلیسا دارای ابعاد 7.20 متر در 5.10 متر است و در حدود 12.5 متر ارتفاع دارد. بر روی چهار ضلع بنا چهار پنجره نورگیر کوچک تعبیه شده است. بر فراز بنا گنبدی شانزده ضلعی تعبیه شده است که بیشتر به ستونی مدور مانند است. از درب ورودی کلیسا که عبور کنید در داخل کلیسا چهار طاق با قوس های جناغی به چشم می خورد. به جز نقش صلیب که بر روی برخی دیوارها حجاری شده تزئین دیگری در این بنا به چشم نمی خورد.
در سال 1366 و به هنگام ساختن سد بارون برای آبیاری دشت های ماکو این کلیسا در نقطه ای واقع شده بود که کاملا به زیر آب می رفت. بنابراین در طی تصمیمی با همکاری میراث فرهنگی و سازمان آب و وزارت نیرو و با همکاری معماران و مهندسین ارمنی کلیسا به بالای تپه ای با 110 متر ارتفاع که ششصد متر دورتر قرار داشت انتقال پیدا کرد. در این رویداد مهم تمامی اجزای سازنده کلیسا شماره گذاری شده و عینا جایگذاری شدند و برخی قسمت های تخریب شده نیز به طور کامل مرمت شد. این واقعه سبب شد تا کلیسای زور زور تنها بنای تاریخی ایرانی باشد که جابجا شده است.
