حتما شما هم بارها داستان حمله مغول ها به ایران را شنیده اید. مغول هایی که بسیاری از آثار تاریخی کشورمان را نابود کردند اما سرانجام تحت فرهنگ و منش ایرانی حتی آیین شان را تغییر دادند و در نهایت حکومت ایلخانی را پایه گذاری کردند. حضور ایلخانی ها اما در منطقه سلطانیه کمی فرق داشته و در 15 کیلومتری این شهر بنای تاریخی قرار دارد که در تمام ایران منحصر بفرد است. یک بنای تاریخی که در زمره معماری صخره ای قرار می گیرد و بسار ظریف و حیرت انگیز است. اما چه چیزی این معبد صخره ای را منحصربفرد می کند؟
همانطور که می دانید شاید اژدها در بین مردم چین و در معابد و مکان های مذهبی شان حضور پررنگی داشته است اما در بین معابد ایرانی هرگز نقشی از اژدهاها نمیبینیم. اما اینجا در قلب صخره هایی که مشرف به یک دشت زیباست، دو اژدهای زیبا و پیچ و تاب خورده درست روبروی هم بر قلب صخره حک شده اند. البته اژدهاها هم نتوانسته اند در برابر هنر ایرانی تاب بیاورند و نقش نگار اسلیمی ها و پیچک های ایرانی این دو اژدها را آراسته است. در کنار اژدها ها طاقچه هایی در دل کوه حفر شده است که آراسته به مقرنس کاری های ظریف و انواع نقوش اسلیمی است. کنده کاری های این معبد نشان از هنر و فن بالای هنرمندان آن دوران است که چطور بدون ابزار ظریف و پیشرفته امروزی چنین طرحی را خلق کرده اند.
گرچه گمانه زنی هایی وجود دارد که قرن ها قبل از حضور مغول ها در این مکان یک معبد وجود داشته اما آثار و بقایای معبد سنگی باقی مانده قطعا متعلق به دوران ایلخانیان است. برخی کارشناسان معتقدند که این معبد 700 ساله در ابتدا قرار بوده محلی برای عبادت بوداییان مغول باشد اما پس از گرویدن فرمانروایان مغول به دین اسلام کار ساخت این معبد نیز نیمه کاره مانده و همان طاقچه های محراب مانند نیز یادگار همین چرخش مذهب است. هنوز هم آثار اتاقک ها و کنده کاری های زیبا در گوشه و کنار این معبد به چشم می خورد. محوطه مستطیل شکل معبد نیز به واسطه سنگ های درشت و حجاری شده به خوبی قابل تشخیص است.
الجای خاتون بانوی نام آشنای ایلخانی دستور ساخت این معبد را بعد از مرگ ارغون شاه مغول صادر کرده است، اما چرا این معبد به همین شکل رها شده است؟ پاسخ این سوال هنوز هم در هاله ای از ابهام است!
