یکی از مساجد تاریخی ارومیه که شاهد رویدادهای تاریخی بسیاری بوده است مسجد اعظم ارومیه است. این مسجد تاریخی در مجاورت بازار ارومیه و در میدانی موسوم به گندم فروشان واقع شده است و در بین مردمان این شهر سال ها با نام بازارباش شناخته می شده است. این مسجد تاریخی که شاهد قیام مردم ارومیه در دوم بهمن سال 1357 و درگیری شان با نیروهای رژیم شاهنشاهی بوده است در ابتدا دارای گنبدی از مرمر سفید بوده است که بر روی یک ساقه هشت ضلعی قرار گرفته است. در محل اتصال گنبد به پایه دور تا دور گنبد را پنجره ها و نورگیرهایی شیشه ای فرا گرفته اند. دور تا دور این پنجره ها و نورگیرها در انتها با کاشیکاری هایی منقش به نقوش اسلیمی و آیات نورانی کلام الله مجید آراسته شده است که بسیار چشم نواز است.
دو گلدسته بلند بالا نیز در روبروی گنبد و بر بالای درب ورودی تعبیه شده است. یکی از دربهای ورودی مسجد در بازار و دیگری در میدان گندم فروشان قرار دارد و هر یک از دو گلدسته مسجد بر فراز این دربهای ورودی قرار گرفته است. بر فراز دربها کاشی کاری هایی زیبا منقش به آیاتی از کلام الله مجید و سایر عبارات مذهبی به چشم می خورد که بسیار چشم نواز است. بین دو درب ورودی پنجره هایی تعبیه شده است که دور تا دور پنجره ها نیز با کاشی کاری هایی ظریف و خوش آب و رنگ آراسته شده است که منقش به آیاتی از قرآن مجید است. این پنجره ها به همراه نورگیرهای دور گنبد سهم بسزایی در تامین نور مورد نیاز داخل شبستان مسجد دارند.
دربهای ورودی هر دو چوبی بوده و دارای کنده کاری هایی نفیس است بر روی کی از درب ها یک جمله نیز حکاکی شده است. درب های چوبی این مسجد در ظرافت و زیبایی زبانزد عام و خاص است. در چند سال اخیر گنبد و گلدسته های مسجد با پوشش نقره ای رنگی روکشی شده اند که نمای جالبی را بوجود آورده است. بنای اولیه مسجد دارای شبستان و صحنی مستطیل شکل است که گنبد درست در وسط شبستان آن واقع شده است. مسجد در سال 1351 هجری شمسی به همت اهالی شهر بازسازی شده است و نام آن به مسجد اعظم تغییر یافته است ولی از تاریخ دقیق ساخت این مسجد و نام بانی آن متاسفانه اطلاعی در دست نیست.
با ورود به داخل شبستان مسجد محرابی بلند که با کاشی کاری زیبایی مزین شده است به چشم می خورد. داخل گنبد نیز با کتیبه ای از آیات نورانی قرآن و کاشی هایی منقش به نقوش اسلیمی و گل و بوته به زیبایی آراسته شده است و گنبد بر روی چندین ستون استوار گشته است. در دو طرف محراب طاق نماهایی نیز به چشم می خورد.
