از آثار ملی ایران که در سال 1376به شماره 1798 به ثبت رسیده است می توان به قلعه والی استان ایلام اشاره کرد.این قلعه باستانی در زمان قاجار و به دستور غلام رضا خان فیلی ساخته شده است و هم اکنون در استان ایلام در ضلع شمالی خیابان پاسداران قرار دارد.این بنای بی نظیر در زمره جاذبه های فرهنگی و تاریخی قرار گرفته است و در سال 1326 در محله حسین آباد فیلی که به ده بالا لقب گرفته بود و روی تپه چگا میرک (خیابان پاسدار)بنا شده است. قلعه که یک بنای زیبا برای اقامت در فصل تابستان است معماری آن توسط حاج درویش علی کرمانشاهی صورت گرفته است و حجاری آن به دست رضا قلی انجام شده است.این اثر باشکوه از موقعیت مهمی برخوردار بوده است به همین دلیل کتیبه ای به دستور غلام رضا خان فیلی با این مضمون (امر به ساختن قلعه حسین آباد فیلی که مشهور به ده بالا است نمودم) نوشته شد که این کتیبه در تخت خان واقع در 15 کیلومتری شمال شرق صالح آباد یافت شده است.
قلعه باستانی والی 4687 متر مربع را به خود اختصاص داده است که نمای آن با آجر پوشیده شده است و در جاهایی از سنگ برای استحکام بنا استفاده شده است. این بنا دارای فضاهایی مانند چهار ایوان،بیست اتاق بزرگ،پنج اتاق کوچک،دو تراس،اتاق آیینه،زیرزمین، زندان،حرم سرا است و از قسمت های مهم آن می توان به سه ورودی ،شاه نشین و برج نگهبانی اشاره کرد. ورودی اصلی بنا از ضلع جنوبی است که به شکل یونانی تزئین شده است و دارای 11پله است که ابتدا به برج نگهبانی می رسد و سپس به حیاط وصل می شود. دو ورودی دیگر آن مخصوص مهمان های خاص است که با راهروهایی سرپوشیده مستقیم به حیاط می رسد. برج نگهبانی آن از قسمت مهم این بنا است که حکم حفاظت از قلعه را داشته است و به صورت نیم دایره ای در دو ضلع شمال شرق و شمال غرب قرار دارد. اگرچه این بنا اتاق های بسیاری دارد که به هم وصل می شود اما مهم ترین اتاق آن تالار شاه نشین است که بزرگ تر از بقیه ی قسمت ها است در وسط این تالار حوضچه ای قرار دارد که در کنار چشمه ساخته شده است که اکنون آب چشمه خشک شده است از ویژگی های دیگر این قسمت گچ بری هایی به صورت گل و گیاه است همچنین در دیواره بیرونی این قسمت از سنگ تراشیده مستطیلی شکل استفاده شده است این سنگ برجسته و نقوش جذاب و سنتی اسلیمی دارد که گویای اهمیت این بخش است.
این قلعه با خصوصیات متمایزی که دارد با گذر زمان آسیب های فراوانی دیده است که بیشترین صدمه مربوط به جنگ تحمیلی است در طی این ماجرا تقریبا 50 درصد آن تخریب شد ولی با تلاش های فراوان و همکاری سازمان میراث فرهنگی طی دو سال تمام فضاهای آن بازسازی شد آنچه حائز اهمیت است بازسازی این اثر همانند روز اولش است اگرچه تغییراتی صورت گرفت ولی شکل اولیه آن حفظ شده است.اکنون از این بنا به عنوان موزه مردم شناسی استفاده می شود و در آن به معرفی فرهنگ و آداب و رسوم استان ایلام و به تصویر کشیدن شخصیت های مهم پرداخته اند که همه روزه به خصوص در تعطیلات نوروز مورد استقبال بازدیدکنندگان قرار می گیرد.
