حمام علیقلی آقا، حمام تاریخی اصفهان

حمام علیقلی آقا یکی از بناهای تاریخی شهر اصفهان است که در سال 1125 ه.ق ساخته شده است و بیش از 300 سال قدمت دارد. بانی این حمام فردی به نام علیقلی از خواجه گان دربار صفوی در عصر سلیمان شاه و شاه سلطان حسین بوده است. خواجه علی قلی علاوه بر حمام اقدام به ساخت یک مسجد، سرا و چهار سوق نیز می کند که همگی به نام علیقلی شهرت می یابند. حمام علی قلی از دو حمام کوچک و بزرگ در کنار یکدیگر تشکیل شده است. حمام بزرگتر متعلق به مردان و حمام کوچکتر زنانه بوده است. ورودی حمام مردانه با طاق گچبری شده آراسته شده است و پس از عبور از هشتی و طی کردن  یک دالان نسبتا بلند وارد فضای سربینه می شود. ورودی حمام زنانه نیز از کوچه صورت می گرفته است. سربینه مردانه یک هشت ضلعی با هشت ستون سنگی است و دور تا دور آن را سکوهایی برای نشستن فرا گرفته است.
این جاذبه تاریخی دیدنی را از دست ندهید : خانه امین التجار اصفهان

 

سقفی مدور بر فراز هشت ستون سنگی قرار گرفته است. دیواره پشت سکوها با طاق نماهایی زیبا آراسته شده و از کاشی کاری های بدیعی برای تزئین آن ها بهره برده شده است. آهک بری و نقاشی های چشم نواز از دیگر تزئینات سربینه است که نظر هر بیننده ای را جلب می کند. روبروی سکوها حوضی تعبیه شده است که احتمالا محل شستن پای افراد قبل از ورود به داخل گرمخانه بوده است. سربینه زیباترین بخش حمام علیقلی است. مابین دو بخش گرمخانه و سربینه میان در قرار دارد که محلی برای انداختن لنگ بوده و یا رفتن به دستشویی بوده است. با عبور از میان در وارد گرمخانه می شوید. گرمخانه مستطیلی شکل نیز دارای هشت ستون سنگی است و بر فراز این ستون ها سقف های گنبدی قرار گرفته اند. بر بلندای هریک از گنبدها حفره ای تعبیه شده است که شیشه ای در آن ها قرار گرته است. این شیشه که از بیرون حمام دیدی به داخل ندارد، سبب انکسار نور و روشنی بیشتر فضای داخلی حمام می شود. این حمام دارای دو خزینه آب گرم و آب سرد است و آب مورد نیاز آن از یک چاه تامین می شده است.

سیستم گرمایشی حوضی مستطیلی  نسبتا بزرگ نیز در میانه گرمخانه قرار گرفته است. این مجموعه نیز  با سوخت ذغال فعالیت می کرده است. یک دیگ بزرگ که آلیاژی از چند فلز بوده محلی برای گرم کردن آب حمام بوده است. آب ه وسیله حرکت گاو از چاه بالا کشیده شده و به دورن حمام انتقال داده می شده است. در کف حمام کانال هایی تعبیه شده که گربه رو نامیده می شود. این کانال ها لوله هایی سفالی را در خود جای داده اند که تنپوشه نامیده می شوند. آب از طریق لوله های سفالی در طول حمام جریان می یافته است اما دود حاصل از سوختن چوب و ذغال سنگ ها نیز به داخل کانال های گربه رو هدایت می شده است. این دود سبب گرمتر شدن زمین و باعث بخار شدن آب ریخته شده بر روی زمین و همچنین مرطوب کردن فضای حمام می شده است.

حمام علیقلی آقا، حمام تاریخی اصفهان

معماری حمام زنانه نیز تقریبا با حمام مردانه یکی است با این تفاوت که حمام مردانه بزرگتر و  برخلاف حمام زنانه دارای استخری به نام چال حوض است. حمام در دوره قاجار نیز مورد استفاده قرار گرفته و تزئیناتی نیز در آن دوران به حمام اضافه شده است که بر روی سقف و دیوارهای حمام به چشم می خورد. برخی از نقوش نیز در دوران پهلوی به بنا اضافه شده است. حمام تا سال 1372 ه.ش مورد استفاده بوده اما به مدت چندین سال تعطیل شده و تقریبا در معرض تخریب قرار می گیرد. حمام در طی سال های اخیر بازسازی شده و هم اکنون به عنوان موزه مردم شناسی مورد استفاده قرار می گیرد.