فخرالدین حمزه بن علی ملك بن حسن اسفراینی، شاعر، عارف و مورخ پارسیگوی شیعی در آذر ماه سال 784 ه.ق در اسفراین زاده شد .چون ولادتش در ماه آذر بود، «آذری» تخلص کرد.

در روزگار كودكی همراه با دایی خود به قراباغ رفت و با الغ بیك همباری شد و دوستی عمیقی بین آنان پدید آمد. وی از جوانی شروع به شاعری و مدح سلاطین، بویژه سلطان شاهرخ تیموری كرد. اما بزودی به عرفان روی آورد . دوبار به حج رفت و یك سال در آنجا ساکن شد و كتاب " سعی الصفا " را در باره مناسك حج نگاشت سپس به هند رفت و در دربار احمد شاه اول بهمنی به مقام ملك الشعرایی و معلمی علاالدین همایون بن احمد شا رسید و كتاب بهمن نامه را به وی تقدیم كرد.

پس از سالها به خراسان بازگشت و تا پایان عمر در اسفراین به تربیت شاگردان و عبادت و تالیف مشغول بود. وی درعین انزوا با شاهزادگان دربار همچون علاالدین همایون، بایسنقر میرزا و الغ بیگ میرزا پسران شاهرخ ارتباط داشت. وی در 86 هـ.ق وفات یافت و در اسفراین به خاك سپرده شد.

از آثار وی می توان به ˈبهمن نامهˈ اشاره نمود که منظومه‌ای حماسی تاریخی است که به تقلید از شاهنامه فردوسی و اسکندرنامه نظامی در بحر متقارب و در قالب مثنوی سروده شده است. از دیگر آثار ایشان می توان به ˈجواهرالاسرار، مرآت و دیوان اشعارˈ با پنج هزار بیت اشاره کرد.

وی در اواخر عمر به مدح و منقبت پیامبر(ص) و خاندان عصمت و طهارت(ع) پرداخت و در سال 866 قمری در 82 سالگی در اسفراین از دنیا رفت و همانجا به خاک سپرده شد.

آرامگاه او از سال 1368 شمسی به بعد بر اثر بی‌ توجهی مورد دستبرد دزدان عتیقه قرار گرفت و ویران شده بود که در آستانه برگزاری همایش نکوداشت او توسط میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مورد مرمت قرار گرفت .